Gazeteciyim. Araştırmaların ve/veya kaynaklarımdan edindiğim bilgiler doğrultusunda, resmi enflasyon açıklamalarıyla uyumsuz bir haber yaptım. Ne olabilir? (bana, habere, kuruma)
Haberiniz resmi verilerle uyuşmadığı için “yalan haber-dezenformasyon” kapsamında değerlendirilebilir. Haberinize erişim engellenebilir, teklif yasalaşırsa hakkınızda “TCK madde 217/A-Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma” suçundan 1 yıldan 3 yıla kadar hapis istemiyle dava açılıp, hüküm kurulabilir. Bu halde basın kartınız iptal edilebilir, basılı yayında çalışıyorsanız yayınınız BİK yaptırımlarına tabi kılınabilir, internet gazetesiyseniz BİK’e tabi olmaktan çıkartılabilirsiniz.
İnternet haber sitesi editörüyüm ve basın kartım var. Yıllar önce yaptığım haberler gerekçe gösterilerek basın kartım elimden alınabilir mi?
Yasa, geçmişe etkili şekilde yürütülemez. Ancak yine de Türkiye’deki yargılama pratiği göz önünde bulundurulmalıdır.
Gazeteciyim. Seçimler sırasında bir okulun tüm sandık sonuçlarını tutanaklarıyla birlikte kayıt altına aldım ve haberini yaptım. Kesin sonuçlar resmi olarak açıklandığında o okuldaki sonuçların haberimden farklı olduğunu gördüm. Bu farklılığın da haberini yaptım. Bu durumda “kamu düzeniyle ilgili gerçeğe aykırı bil bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde yayan” kimse olur muyum?
Yasa teklifinin kanunlaşması halinde, resmi verilerle çelişen her bilginin dezenformasyon olarak değerlendirilme riski mevcut olabilir. Ancak kişinin (gazeteci veya vatandaş) gerçeği ispat hakkı her zaman mevcut olup, somut olayda sandık sonuçlarının tutanaklarının mahkemeye sunulması halinde suçun unsurunun oluşmayacağı kabul edilmelidir.
Bir milletvekilinin TBMM Genel Kurulu’nda yaptığı konuşmanın haberi, “dezenformasyonu yayma” olarak değerlendirilebilir mi? Değerlendirilebilirse, haberi yapan gazetecinin ve kurumun karşılaşabileceği şeyler ne olabilir? Haberi bir yurttaş olarak kendi sosyal medya hesabımdan paylaşmam durumunda “dezenformasyonu yayma” suçlamasıyla mı karşılaşırım? Karşılaşırsam neyle yargılanırım? Hukuki olarak ne yapabilirim?
Milletvekili yasama sorumsuzluğundan faydalanır. Haber değeri taşıyan bir unsurun aynen aktarılması dezenformasyon suçunu oluşturmaz. Ancak kanunun yapısı yargılama yapılabileceği sorununu değiştirmez. Hukuki olarak ifade özgürlüğü ve ispat-hakikat hakkını her zamankinden daha çok kullanmak durumunda kalabilirsiniz.
Yurttaş olarak bir mitinge/protesto eylemine katıldım. Bu sırada iktidar partisi mensuplarının yolsuzluk yaptığı iddiasını içeren bir konuşma yapılıyordu. Konuşmayı kişisel sosyal medya hesabımdan canlı yayınladım. Bu konuşma dezenformasyon kapsamına alınabilir mi? Sosyal medya hesabımdan dezenformasyonu yaymış olur muyum?
Dezenformasyondan değil ama kamu görevlisine hakaretten ya da halkı kin ve düşmanlığı tahrik etme suçundan yargılanma olasılığınız daha yüksek olacaktır. Yine de bu bir suç teşkil etmez.
Seçimlerde “oy güvenliği” ile ilgili kaygılarımı dile getiren paylaşımlar yaptım. Paylaşımlarıma ilgili hashtag (#)’leri de ekledim. “Oyların güvende olmadığı kanısını” oluşturan ve bu yolla “Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratma saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse” olma ihtimalim var mı?
YSK’nın ve/veya Anadolu Ajansı’nın farklı veriler açıklayacak olma ihtimalinden dolayı dezenformasyon isnadı ile karşılaşıp, TCK madde 217/A ile öngörülen yeni suç tipinden soruşturma veya kovuşturmaya tabi tutulursunuz. Dava açılması, suçun unsurlarının oluştuğu anlamına gelmez.
Bir sağlık/sağlıkçı örgütü yöneticiyim. Üyelerimizden aldığımız bilgiler ışığında Sağlık Bakanlığı’nın salgınla ilgili açıklamalarının yanlış olduğu bilgisine ulaştık ve “Ölenlerin sayısı Bakanlığın söylediğinin iki katı” diyerek bir açıklama yaptık. Sağlık örgütümüz bu durumda neyle karşı karşıya kalabilir? Yukarıda sözü geçen açıklamayı haberleştiren bir gazeteciyim. Neyle karşı karşıya kalabilirim?
Resmi verilerle çelişen her bilginin dezenformasyon olarak değerlendirilme riski mevcut olmakla birlikte, kişinin (gazeteci veya vatandaş) gerçeği ispat hakkı her zaman mevcut olup, somut olayda gerçek verilerin ispat hakkı çerçevesinde kullanılması halinde suçun oluşmayacağı aşikardır.
Bir şehrin İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü’ne bağlı Koordinasyon ve Tarımsal Veriler Şube Müdürlüğü’nde fuar, panayır vs. gibi organizasyonlara katılım için gerekli hazırlıkları yürüten ve Müdürlüğün sosyal medya hesaplarını yöneten bir memurum. Basın kartı sahibi olabilecek miyim?
Teklifte tanımlanan “enformasyon görevlisi” kapsamında, gazetecilerden esirgenen basın kartına kolaylıkla sahip olabilirsiniz.
Örnek senaryolardaki soruları Avukat Gökhan Tekşen yanıtladı.